Làn sóng bán giải chấp cổ phiếu thuộc sở hữu của lãnh đạo khởi phát từ cuối tháng trước và đang tiếp tục lan rộng. Chủ tịch LDG Nguyễn Khánh Hưng vừa bị bán 713.000 cổ phiếu LDG, còn ông Nguyễn Tuấn Anh, Thành viên hội đồng quản trị Công ty Phát triển nhà Bà Rịa – Vũng Tàu (HDC) bị bán 105.000 cổ phiếu HDC.
CTCP Chứng khoán Tân Việt (TVSI) vừa công bố thông tin về việc bán giải chấp chứng khoán đối với ông Nguyễn Văn Đạt – Chủ tịch HĐQT CTCP Phát triển Bất động sản Phát Đạt (HoSE: PDR). Số lượng cổ phiếu PDR dự kiến bán giải chấp là 750.000 đơn vị với thời gian thực hiện từ ngày 7/11.
Cũng từ ngày 7/11, Chứng khoán Yuanta Việt Nam dự kiến sẽ bán giải chấp 2.131.548 cổ phiếu DIG của ông Nguyễn Thiện Tuấn- Chủ tịch HĐQT Tổng công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Xây dựng (DIC Corp, MCK: DIG, sàn HoSE); dự kiến giải chấp 1.474.031 cổ phiếu DIG của ông Nguyễn Hùng Cường- Phó chủ tịch HĐQT, đồng thời là con trai ông Tuấn và bán giải chấp 1.445.195 cổ phiếu DIG của bà Nguyễn Thị Thanh Huyền- Phó Chủ tịch HĐQT, đồng thời là con gái ông Tuấn.
Trước đó, ông Nguyễn Thiện Tuấn cũng bị bán giải chấp 2,8 triệu cổ phiếu DIG từ ngày 4/11 và hơn 3,04 triệu cổ phiếu vào phiên 27 và 28/10.
Thông thường, công ty chứng khoán ước tính lượng cổ phiếu cần bán giải chấp và thông báo cho nhà đầu tư nhưng thực tế có thể thay đổi theo thị giá. Trong bối cảnh hiện tại, nhiều khả năng lãnh đạo doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư cá nhân đối mặt áp lực bán mạnh hơn dự kiến bởi hàng loạt cổ phiếu vẫn chưa chặn được đà lao dốc.
Vậy bán giải chấp cổ phiếu là gì?
Bán giải chấp cổ phiếu là việc công ty chứng khoán thực hiện bán bớt cổ phiếu của nhà đầu tư để hạ tỷ lệ nợ về mức an toàn theo quy định.
Bán giải chấp cổ phiếu (Force sell) thường xảy ra khi nhà đầu tư sử dụng giao dịch ký quỹ (margin) và giá cổ phiếu xuống dưới ngưỡng cho phép của công ty chứng khoán nhưng nhà đầu tư chưa nộp thêm tiền. Trước khi bán giải chấp cổ phiếu, các công ty chứng khoán thường có thông báo tới khách hàng của mình biết trước 1-2 ngày. Nếu không muốn bị bán giải chấp, nhà đầu tư phải nộp thêm tiền vào tài khoản ký quỹ để đạt ngưỡng an toàn tối thiểu do công ty chứng khoán quy định.
Ví dụ: Một nhà đầu tư có một tỷ đồng, muốn mua 40.000 cổ phiếu XYZ trị giá 2 tỷ đồng (giá 50.000 đồng một cổ phiếu) với gói vay 3:7 của công ty chứng khoán.
Tức là, công ty chứng khoán cho khách hàng vay: 2 tỷ x 70% = 1,4 tỷ đồng.
Nhà đầu tư bỏ vốn: 2 tỷ x 30% = 600 triệu đồng.
Công ty chứng khoán này quy định tỷ lệ ký quỹ duy trì tối thiểu lớn hơn 30%. Khi thị trường xuất hiện tín hiệu xấu, giá cổ phiếu XYZ giảm xuống 35.000 đồng một cổ phiếu, khi đó tổng tài sản còn 35.000 x 40.000 = 1,4 tỷ đồng
Vốn của khách hàng còn: 1 tỷ - (15.000 x 40.000) = 400 triệu đồng
Tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản khi đó: (400 triệu /1,4 tỷ)x100% = 28,6%, nhỏ hơn quy định tỷ lệ ký quỹ duy trì tối thiểu. Như vậy, khách hàng sẽ bị call margin.
Nếu giá cổ phiếu giảm tiếp còn 33.000 đồng một cổ phiếu, tổng tài khoản là: 33.000x40.000=1.320 triệu đồng.
Vốn của khách hàng còn: 1 tỷ - (17.000x40.000)= 320 triệu
Tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản lúc này là: 320 triệu/1.320 triệu=24%. Lúc này cổ phiếu sẽ bị bán giải chấp.
Cổ phiếu bị bán giải chấp là tình huống không một nhà đầu tư nào mong muốn, khi tổng tài sản sụt giảm quá mức quản lý rủi ro của mình dẫn đến sự can thiệp của công ty chứng khoán. Mỗi lần cổ phiếu bị bán giải chấp, nhà đầu tư bị thiệt hại rất nhiều.
Để cổ phiếu không bị bán giải chấp và sử dụng margin có hiệu quả, nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ tỷ lệ ký quỹ tài khoản trước những biến động của cổ phiếu đang nắm giữ.
Mặc dù các chuyên gia không khuyến cáo nhà đầu tư nên xem xét danh mục đầu tư quá thường xuyên, nhưng nếu nhà đầu tư có số dư ký quỹ đáng kể, họ cần theo dõi hằng ngày. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư biết được danh mục đầu tư của mình đang ở đâu và liệu có gần đến mức ký quỹ duy trì hay không.
Nhà đầu tư chỉ nên sử dụng margin khi đã có kinh nghiệm lâu năm, am hiểu thị trường và doanh nghiệp, không nên margin vào những cổ phiếu có tính đầu cơ, chỉ sử dụng margin khi thị trường có xu hướng tăng rõ ràng, nhưng ở mức độ vừa phải, tạo một biên độ an toàn cho tài khoản.
Phân tích cổ phiếu kỹ lưỡng và tìm hiểu tỷ lệ ký quỹ của các công ty chứng khoán giúp nhà đầu tư có được kế hoạch đầu tư chắc chắn hơn. Nhà đầu tư có thể sử dụng các ứng dụng chứng khoán để hỗ trợ tìm điểm mua/bán.
Đầu tư chứng khoán vốn đòi hỏi tính kỷ luật cao, khi nhà đầu tư ký quỹ càng phải xây dựng tính kỷ luật chặt chẽ hơn khi ra quyết định đầu tư.
