Ngày 23/4 tại Hà Nội, Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP) thuộc Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên hợp quốc (UNOPS) phối hợp với Vụ Kinh tế công nghiệp, dịch vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức Hội thảo tham vấn “Chương trình truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về chuyển dịch năng lượng”. Đây là một trong những bước đầu tiên để hình thành nên một chiến lược truyền thông phù hợp với các chủ thể trong xã hội, đảm bảo được tính thiết thực và đem đến những thay đổi tích cực trong cộng đồng.
Giới thiệu về “Chương trình truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về chuyển dịch năng lượng”, bà Nguyễn Ngọc Thuỷ - Điều phối viên quốc gia của ETP/UNOPS cho biết, chuyển dịch năng lượng là một quá trình lâu dài, đòi hỏi những giải pháp đồng bộ và sự chung tay góp sức của toàn xã hội, thay vì mỗi tổ chức, doanh nghiệp, hay cá nhân đơn lẻ. Mỗi hành động, dù nhỏ ví như tiết kiệm điện, tái chế, sử dụng phương tiện đi lại và sinh hoạt thân thiện với môi trường…, cũng góp phần quan trọng vào nỗ lực chung giảm thiểu ô nhiễm môi trường và đảm bảo an ninh năng lượng.
Theo nghiên cứu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế IEA, trong kịch bản net zero, thay đổi trong hành vi sẽ giảm lượng khí thải và giảm nhu cầu năng lượng cho tòa nhà, giao thông đường bộ và hàng không. Ước tính, tổng lượng khí CO2 phát thải trong kịch bản NZE từ năm 2021 đến 2050 sẽ giảm khoảng 4% nếu có những hành vi sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả của các cơ quan, tổ chức, cộng đồng và cá nhân.
Trong giai đoạn 2023 - 2025, tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện ở Việt Nam ngày càng tăng cao, ước tính 8.5%/năm, một con số cao hơn tốc độ tăng trưởng kinh tế. Trong bối cảnh như vậy, việc hiểu về các khía cạnh của năng lượng và thay đổi hành vi là điều quan trọng và truyền thông là một phương thức hiệu quả và không thể thiếu.
“Truyền thông đã và đang được sử dụng như một công cụ tư tưởng và cầu nối thông tin, là diễn đàn để mọi cộng đồng nêu lên tiếng nói của mình, và là phương tiện đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội. Như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề cập, truyền thông chính sách tốt sẽ mở ra nguồn lực, tạo sức mạnh lớn” – bà Thuỷ nhấn mạnh.
“Chương trình truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về chuyển dịch năng lượng” được thực hiện với mong muốn tạo ra những thay đổi tích cực, giúp công chúng tiếp cận nhanh chóng các vấn đề phức tạp nhưng mang tính bức thiết của chuyển dịch năng lượng. Từ đây, nâng cao hiểu biết của công chúng về chuyển đổi năng lượng giữa các thành phần xã hội khác nhau ở Việt Nam; nâng cao nhận thức cộng đồng, nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân, tập thể để hướng tới việc thay đổi hành vi của công chúng một cách bền vững; góp phần thức đẩy những thay đổi về chính sách, tạo dựng môi trường pháp lý thuận lợi để khuyến khích việc áp dụng các thói quen sử dụng năng lượng bền vững trong cộng đồng.
Mục tiêu Chương trình hướng đến bao gồm: Thông tin cho công chúng về các khía cạnh khác nhau của chuyển dịch năng lượng; Giúp người dân hiểu sâu sắc vai trò của họ trong quá trình chuyển đổi năng lượng cũng như các hành động đóng góp mang tính thiết thực nhất; Khuyến khích người dân chủ động tham gia các hoạt động liên quan đến quá trình chuyển đổi năng lượng. Trong 15 tháng triển khai, Chương trình sẽ trang bị cho công chúng kiến thức và kỹ năng cần thiết để có thể chủ động tham gia và đóng góp vào quá trình hiện thực hoá chính sách chuyển dịch năng lượng của Việt Nam.
Phát biểu tại Hội thảo, Nhà văn, Nhà báo Hoàng Dự - Trưởng nhóm tư vấn Chương trình khẳng định: “Truyền thông là một phương tiện thông tin có sức mạnh to lớn trong việc thúc đẩy tinh thần và hành động của mỗi cá nhân. Để lan toả mạnh mẽ thông điệp về chuyển dịch năng lượng, cần có thêm chương trình truyền thông tới các cá nhân, hộ gia đình, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và rộng hơn là cả xã hội những kiến thức cần thiết nhằm thay đổi hành vi của các chủ thể, hướng tới sử dụng năng lượng bền vững”.
Nhà văn, Nhà báo Hoàng Dự cho rằng, thông điệp cần có ngôn ngữ dễ hiểu, nội dung đa dạng, sinh động và phải tính tới bối cảnh đặc thù. Ngoài những nền tảng truyền thống, chúng ta cần mở rộng truyền thông trên các nền tảng mạng xã hội như: facebook, tiktok, zalo, youtube… Đặc biệt, cần đảm bảo ý kiến từ các nhóm thiểu số và bị tác động lớn được ghi nhận và hưởng lợi từ chương trình truyền thông.
Trao đổi về vai trò của truyền thông trong thúc đẩy chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam, TS. Nguyễn Sĩ Dũng – Nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhận định, truyền thông sẽ tạo sự thấu hiểu và ủng hộ, khuyến khích hành động cá nhân và cộng đồng, huy động nguồn lực và đầu tư, góp phần tác động đến chính sách công. Chương trình truyền thông đạt hiệu quả cần phải xác định rõ đối tượng mực tiêu, tạo thông điệp rõ ràng, có liên quan, sử dụng đa dạng phương tiện truyền thông, tổ chức các sự kiện và hoạt động giáo dục, kèm theo đó cần giám sát và đánh giá hiệu quả truyền thông. Một số chủ đề có thể triển khai như: tăng cường an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường, thúc đẩy kinh tế và tạo việc làm, khả năng tiếp cận công nghệ mới, khuyến khích hành động cá nhân và cộng đồng, tạo điều kiện cho sự đổi mới và đầu tư…
Trong khuôn khổ Hội thảo, Ban tổ chức đã tiến hành hoạt động khảo sát lấy ý kiến trực tiếp các khách mời và đại biểu về những nội dung, chủ đề tiềm năng có thể triển khai liên quan đến quá trình chuyển dịch năng lượng. Qua đó, đóng góp vào sự thành công trong giai đoạn triển khai chương trình về sau nhằm đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả và tính bền vững của hoạt động truyền thông.
