Sau khi làm xong việc nhà, bà Lê Thị Hòa bật ti vi xem phim trước khi chuẩn bị bữa tối cho gia chủ. Đấy là một bộ phim dài tập mà bà từng xem thời tuổi trẻ của mình vào thập niên 1980. Bà rất thích thú khi phát hiện ra rằng bà có thể tìm xem lại những bộ phim đó bằng ứng dụng YouTube được cài sẵn trên chiếc ti vi Samsung. “Mấy đứa trong nhà chỉ cho tôi cách sử dụng. Xem phim, thấy như được trở lại thời tuổi trẻ vậy”, bà nói.
MỘT XU HƯỚNG NGOẠN MỤC
Bà Hòa là một phụ nữ nghèo miền Trung vào Sài Gòn làm nghề “osin”. Trưởng thành vào cuối thập niên 1970, bà thuộc vào một thế hệ “tiền cách mạng công nghệ”. Suốt thời tuổi trẻ, bà quen với những chiếc ti vi analog (truyền hình tương tự) và những chương trình truyền hình được phát theo giờ cố định. “Nhiều khi bận việc bỏ lỡ vài tập phim, tiếc đứt ruột”, bà nhớ lại. “Nhưng bây giờ tôi có thể sắp xếp để xem vào giờ rảnh rỗi. Bất cứ lúc nào”.
Tưởng như bị bỏ lại đằng sau, một ngày nọ bà Hòa chợt thấy mình ngồi trên chuyến xe mang tên công nghệ đang tăng tốc mỗi lúc một nhanh về phía trước. Sau khi nhận lời đồng hương vào Sài Gòn giúp việc nhà cách đây năm năm, bà bắt đầu làm quen với smartphone, smart TV - hay điện thoại thông minh, ti vi thông minh - ở tuổi ngoài 60. Giờ đây, với một chiếc Samsung sử dụng hệ điều hành Tizen, bà có thể tìm lại những tập phim mà năm xưa bà bỏ lỡ.
Sự thay đổi trong trải nghiệm của bà nội trợ già được phản ánh rõ nét hơn ở các cửa hàng điện máy. Ti vi thông thường đang dần bốc hơi khỏi kệ trưng bày, thay vào đó là những chiếc ti vi với công nghệ hiển thị tiên tiến, với các tính năng như một máy tính và phục vụ không chỉ nhu cầu giải trí của các gia đình. Trong cửa hàng Điện Máy Xanh, danh mục “ti vi thường” chỉ còn lại tám loại sản phẩm, so với hàng chục dòng ti vi internet và ti vi thông minh với giá bán ngày một rẻ hơn, có chiếc chưa đầy bốn triệu đồng. Về phía nhà sản xuất, chuyển nhanh sang sản xuất ti vi thông minh là sự dịch chuyển chủ đạo hiện nay. “Hiện có tới 70% số ti vi mà chúng tôi sản xuất là ti vi thông minh và tỉ lệ này không ngừng tăng lên”, ông Phạm Văn Tam, CEO của thương hiệu ti vi Việt Nam Asanzo, chia sẻ với Nhà Quản Lý. Ông Tam cho biết khách hàng của ti vi thông thường đang giảm nhanh, chủ yếu là các nhà trọ, vùng nông thôn chưa có internet. “Khách hàng thành phố hầu hết mua ti vi thông minh.” Đối với những khách hàng đã lỡ sắm ti vi thông thường, Asanzo có thể giúp họ “thông minh hóa” ti vi bằng thiết bị smart box chạy hệ điều hành Android. “Trong vòng một, hai năm nữa, ti vi thông thường sẽ biến mất”, ông Phạm Văn Tam nhận định.
Sự phát triển của công nghệ giúp hiện thực hóa những ước muốn, nhu cầu của con người. Cũng có thể xét ở góc độ ngược lại, nhu cầu của con người tạo ra động lực thôi thúc sự phát triển của công nghệ. Nhu cầu được xem phim tại nhà vào bất kỳ khi nào rảnh rỗi của bà nội trợ đã được hiện thực hóa bởi sự ra đời của ti vi kèm đầu băng đĩa trước kia và bởi sự ra đời của ti vi internet, và ở một cấp độ cao hơn, ti vi thông minh trong khoảng 10 năm trở lại đây.
Manh nha từ thập niên 1980, “intelligent television” đơn giản chỉ là việc gắn thêm chíp giải mã tín hiệu và bộ nhớ vào ti vi thông thường. Mãi đến đầu thập niên 2010, “smart television” mới có một sự hiện diện thực thụ và ngay lập tức trở thành thiết bị không thể thiếu của nhiều gia đình. Cùng với đó là một thị trường được mở rộng nhanh chóng.
Theo báo cáo của hãng nghiên cứu thị trường NPD, năm 2012, chỉ có khoảng 12 triệu gia đình ở Mỹ kết nối ti vi với internet, dù số hộ gia đình sử dụng ti vi có cổng internet lên đến 25 triệu. Đến năm 2015, có tới 52% gia đình ở Mỹ đăng ký gói nội dung từ các dịch vụ như Netflix, Amazon Prime hoặc Hulu Plus; và có tới 43% số người đăng ký dịch vụ ti vi trả tiền có sử dụng Netflix, 43% dân số trưởng thành xem dịch vụ video trực tuyến ít nhất một lần mỗi tháng.
Một báo cáo khác do IHS Markit công bố vào năm 2018 cho thấy rõ hơn sự tăng trưởng này. Theo đó, vào năm 2015, ti vi thông minh đã vượt qua các sản phẩm ti vi khác khi chiếm tới 55% thị phần, so với 45% của phần còn lại. Con số này tiếp tục tăng trưởng qua từng năm, năm 2016 là 57% cho ti vi thông minh, 2017 là 64% và tới năm 2018, thị phần ti vi thông minh toàn cầu chiếm tới 70%. Con số này tiếp tục tăng trưởng, với tốc độ ngày một nhanh. “Ngày càng có nhiều người dùng coi việc xem video từ các ứng dụng là một tính năng cơ bản của chiếc ti vi mà họ mua”, báo cáo của IHS Markit đánh giá. Cũng cần lưu ý thêm, “smart TV” trong báo cáo của IHS Markit bao gồm tất cả các loại ti vi có kết nối internet, nghĩa là ti vi internet theo cách phân loại của các cửa hàng điện máy hiện nay và, tất nhiên, ti vi thông minh tích hợp hệ điều hành, các ứng dụng và các tính năng điều khiển hiện đại, như ra lệnh bằng giọng nói, cử chỉ. “Khách hàng chúng tôi quan tâm đặc biệt tới ứng dụng YouTube”, ông Phạm Văn Tam tiết lộ về khách hàng của Asanzo.
Trong một báo cáo được công bố vào tháng 12.2018, Mordor Intelligence cho biết thị trường ti vi thông minh vào năm 2017 đạt giá trị 143 tỉ USD và sẽ tăng lên con số 253 tỉ USD vào năm 2023, tương đương mức tăng trưởng kép thường niên khoảng 10%. “Hiện tại ti vi thông minh có thể cho phép người sử dụng tìm kiếm, trò chuyện, lướt mạng, chia sẻ, cập nhật, tải nội dung xuống máy. Trong vòng năm năm tới, các cải tiến sẽ tiếp tục tập trung vào thiết kế và tạo ra trải nghiệm mới mẻ cho người dùng”, Mordor Intelligence dự báo.
HÌNH DUNG VỀ TƯƠNG LAI
Nếu như nhận định trên còn chưa thực sự vẽ ra một bức tranh rõ ràng, hãy tham khảo ý kiến của Hass Mahdi, Giám đốc mảng công nghệ âm thanh và hình ảnh của Samsung Electronics Australia, được trang News.com.au dẫn lại: “Nếu bạn có một chiếc tủ lạnh thông minh và một chiếc ti vi thông minh, bạn chỉ cần ngồi trước ti vi ở phòng khách cũng có thể biết được tủ lạnh còn bao nhiêu món”. Từ lời của Mahdi, hãy hình dung tiếp, lúc đấy, chỉ với vài thao tác bằng điều khiển từ xa, bằng giọng nói, bằng ánh mắt hay cử chỉ, bạn có thể đặt mua số thực phẩm cần cho bữa ăn kế tiếp hoặc để dự trữ cho nhiều ngày. Nói cách khác, ti vi sẽ đóng vai trò như một trung tâm điều khiển trong ngôi nhà thông minh của bạn, giúp bạn quản lý toàn bộ hoạt động ngôi nhà và hơn thế, bạn có thể kết nối với thế giới, tương tác với thế giới theo nghĩa cụ thể nhất của từ này.
Cải tiến công nghệ ti vi một thời gian dài từng là câu chuyện của âm thanh, hình ảnh và khả năng nhận tín hiệu. Đến thời kỳ ti vi thông minh, khi mà chiếc ti vi dần trở thành một cỗ máy tính thì câu chuyện không chỉ là âm thanh (hi-fi, giả lập âm thanh vòm…), hình ảnh (HD, FHD, 4K…) hay công nghệ nhận và giải mã tín hiệu. Cần phải có những hệ điều hành, như Android, Tizen, WebOs… và những kho ứng dụng tương thích với các hệ điều hành đó, để đáp ứng hầu hết nhu cầu thông thường như xem phim, nghe nhạc, mua sắm, chơi game, liên lạc…
Ở bước tiếp theo, các thuật toán đo đếm hành vi người dùng được sử dụng để đưa những mẩu quảng cáo phù hợp nhất đến từng đối tượng khi họ đang xem ti vi. Một bà nội trợ đang xem bộ phim tình cảm Hàn Quốc có thể ngay lập tức sử dụng ti vi để đặt hàng món kim chi tương tự như món mà các nhân vật trong phim đang ăn hoặc bộ trang phục giống trang phục nhân vật chính. Người xem có thể ngay lập tức bình luận về phim hoặc gợi ý nhà đài về kết thúc mong muốn của mình đối với một loạt phim sitcom (hài kịch tình huống) nào đó.
Ti vi thời “tiền cách mạng công nghệ” được ví như cửa sổ nhìn ra thế giới, giúp người ta ngồi ở nhà có thể biết chuyện gì vừa xảy ra ở châu Âu, Trung Đông, xem được những bộ phim dài lê thê như Đơn giản tôi là Maria hoặc Người giàu cũng khóc. Ti vi thông minh hiện tại và của tương lai gần không còn là cái cửa sổ mà là cửa ngõ để một người bước ra thế giới. Vừa xem ti vi, người ta có thể “chạm” vào những thứ mình đang xem trên màn hình (bằng một lệnh mua hàng chẳng hạn), tương tác với diễn viên (bằng cách đặt câu hỏi qua tính năng live chat chẳng hạn) và trong một số trường hợp có thể tác động lên nội dung chương trình. Ti vi thông minh không chỉ là việc giúp bà nội trợ ở phần đầu bài viết có thể tìm lại thời tuổi trẻ qua những bộ phim của quá khứ. Ti vi thông minh làm thay đổi cuộc sống của tất cả chúng ta theo cách triệt để nhất có thể.
“Trong tương lai, ti vi vẫn là trái tim của ngôi nhà và hoạt động giải trí tại gia”, Giám đốc mảng thiết bị giải trí tại gia của LG Electronics Australia, Tony Brown, nhận định giữa lúc người dùng đang bị phân tâm bởi smartphone, máy tính bảng và tỉ lệ người xem ti vi truyền thống sụt giảm. Tất nhiên là ti vi, trong khái niệm mà ông Brown đề cập, khác xa với một cái ti vi truyền thống. Ngoài chuyện người ta có thể gập lại, cuộn lên như thể cuộn rèm cửa, điều mà LG đã làm với sản phẩm mới nhất của họ, hay cho hình ảnh với độ phân giải 4K, 8K, chiếc ti vi thông minh sắp tới sẽ là một trung tâm, một công cụ mà từ đó bạn có thể quan sát, tương tác, điều khiển thế giới của mình.
Đấy là những gì dễ chịu nhất mà chúng ta chờ đợi. Vậy còn điều bất tiện ở đây là gì? Khi ti vi trở nên thông minh hơn, khi từng giây từng phút chúng ta đều được kết nối với thế giới ngoài kia, những gì gọi là riêng tư sẽ dần trở nên xa xỉ. Hãy tưởng tượng, bạn cùng gia đình đang ăn tối trước màn hình ti vi và ở một nơi nào đó có người đang quan sát bữa tối của bạn. Hẳn nhiên đấy không phải là hình dung của George Orwell.
Nam Anh
Tạp chí Nhà Quản Lý - Sinh ra để thay đổi - Tháng 4.2019
