Tính tới năm 2023 đã có 89 cơ sở giáo dục đại học (gọi tắt là trường đại học) đào tạo học phần, 16 trường đào tạo chuyên ngành và 40 trường đào tạo ngành thương mại điện tử với mã ngành 7340122. Như vậy, hoạt động đào tạo thương mại điện tử tại các trường đại học đã bước từ giai đoạn phát triển thiên về quy mô sang giai đoạn thiên về chất lượng.
Phát biểu tại sự kiện, ông Bùi Trung Kiên - Phó Chủ tịch VECOM, cho biết, từ năm 2022, VECOM đặt ưu tiên trong việc phối hợp với các cơ quan, tổ chức và cơ sở giáo dục đại học triển khai hoạt động đào tạo ngành, chuyên ngành và học phần thương mại điện tử.
Cuộc khảo sát từ tháng 8 - 10/2023 tại 238 cơ sở giáo dục đại học (gọi tắt là trường đại học) cho thấy, đã có 47% trường đào tạo học phần thương mại điện tử, trong đó có tới 40 trường đào tạo ngành thương mại điện tử với mã ngành 7340122. “Nếu có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các trường đại học với các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục đào tạo và thương mại điện tử, VECOM cùng các tổ chức và doanh nghiệp, mục tiêu đến hết năm 2025 có 50% cơ sở giáo dục đại học triển khai đào tạo thương mại điện tử là khả thi” - đại diện VECOM cho biết.
Theo VECOM, hiện nay, chính sách và pháp luật bước đầu tạo thuận lợi cho đào tạo thương mại điện tử, tuy nhiên, việc triển khai các văn bản chính sách và pháp luật này chưa đủ mạnh mẽ. Một phần do chưa có sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các cơ quan quản lý nhà nước. Thêm nữa, các trường đại học, các tổ chức xã hội nghề nghiệp và các doanh nghiệp kinh doanh trực tuyến cũng chưa nắm vững các chủ trương và quy định đã ban hành. Sự hợp tác giữa các bên liên quan còn lỏng lẻo.
Do đó, để nâng cao chất lượng về đạo tạo thương mại điện tử và phấn đấu đạt mục tiêu đã đề ra, VECOM kiến nghị, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần kiểm tra, giám sát hàng năm và công bố công khai những trường chưa thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ này.
Đặc biệt, trong khi chưa có chuẩn chương trình đào tạo ngành thương mại điện tử, VECOM có một số khuyến nghị sau:
Thứ nhất, pháp luật liên quan tới thương mại điện tử là nội dung không thể thiếu trong kinh doanh trực tuyến. Những trường nào chưa có học phần này trong chương trình đào tạo ngành thương mại điện tử nên nhanh chóng bổ sung. Những trường nào coi đây là học phần tự chọn cần chuyển sang bắt buộc.
Thứ hai, kinh doanh trực tuyến không thể tách rời tiếp thị số (digital marketing), thanh toán trực tuyến (digital payment) và e-Logistics. Chương trình đào tạo ngành thương mại điện tử nên có các học phần liên quan với số tín chỉ hợp lý.
Thứ ba, đào tạo ngành thương mại điện tử tại các trường đại học cần có sự khác biệt với đào tạo ngành này tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp như các trường cao đẳng, trường trung cấp hay trung tâm giáo dục nghề nghiệp. Cử nhân ngành thương mại điện tử cần được đào tạo để có đủ năng lực và khát vọng khởi nghiệp kinh doanh số.
Thứ tư, chương trình đào tạo ngành thương mại điện tử của mỗi trường nên có sự độc đáo, khác biệt với các trường khác và gắn với thế mạnh của trường mình. Các trường có thế mạnh về kinh tế - thương mại quốc tế thì chương trình đào tạo nên tăng cường các môn học ngoại ngữ, thanh toán quốc tế, hải quan, xuất khẩu trực tuyến xuyên biên giới (cross-border ecommerce). Các trường mạnh về kinh tế - thương mại trong nước có thể chú trọng môn học về social commerce, e-Logistics, môi trường…
Thứ năm, các trường đại học nên nhanh chóng công bố công khai chương trình đào tạo nói chung và ngành thương mại điện tử nói riêng. Đây là nghĩa vụ đã được pháp luật quy định rõ ràng. Đồng thời, việc công khai này giúp cho các trường dễ dàng tham khảo được chương trình đào tạo của nhau, từ đó sửa đổi để tạo ra sự đặc sắc, khác biệt của trường mình, tạo ra lợi thế cạnh tranh khi tuyển sinh đầu vào và hỗ trợ sinh viên tốt nghiệp tìm việc làm.
Bên cạnh đó, khi đa dạng hoá chương trình đào tạo ngành thương mại điện tử, bên cạnh việc tạo ra bản sắc riêng các trường cũng cần nhanh chóng thiết kế các học phần để nắm bắt hai xu hướng nổi bật của thương mại điện tử trên thế giới cũng như ở nước ta. Đó là xu hướng tăng trưởng nhanh của thương mại điện tử xuyên biên giới (cross border ecommerce) và bảo vệ môi trường trong kinh doanh trực tuyến.
